17 شهریور 57؛ جمعه خونینی که سقوط رژیم پهلوی را سرعت بخشید
تاریخ انتشار: ۱۷ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۹۶۰۵۵۵
گروه سیاسی خبرگزاری فارس، قیام خونین 17 شهریور سال 1357 و قتلعام مردم تهران در این روز ازجمله روزهای مهم انقلاب اسلامی است که به باور بسیاری از کارشناسان و تاریخ پژوهان، مقدمهای بر آغاز مرحله نهایی قیام ملت ایران و سقوط رژیم ستم شاهی بود. کشتار بیرحمانه مردم در آن روز تجلی واقعی رژیمی بود که سعی میکرد با فریبکاری از خود چهرهای صلحدوست، آزادیخواه و مخالف با فاسد نشان دهد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
پیش زمینههای خیزش 17 شهریور چند روز پیش از آن تاریخ یعنی از عید فطر آن سال مهیا شده بود و روز 16 شهریور قول و قرارهای مردم برای راهاندازی تظاهرات در میدان ژاله تنظیم شد. تظاهرات روز عید فطر، در ۱۳ شهریور سال ۵۷، زمینه را برای تظاهرات ۱۶ شهریور فراهم آورد. در روز ۱۶ شهریور ۵۷، در پی دعوت جامعه روحانیت مبارز، حدود دو میلیون نفر از مردم تهران به عنوان اعتراض به رژیم شاه، در میدان آزادی (شهیاد سابق) تجمع کردند.
رژیم شاه بعد از راهپیمایی بزرگ 16 شهریور به این نتیجه رسید که باید بر شدت سرکوب افزود تا بتوان بحران را مهار کرد. به روایت فریدون هویدا، پس از راهپیمایی روز 16 شهریور، فرماندهان نظامی به شاه فشار آوردند که هر چه زودتر در تهران حکومت نظامی اعلام کند و خواسته خود را نیز چنین توصیه کردند: «در راهپیمایی امروز سیل جمعیت به راحتی میتوانست عمارت مجلس و تأسیسات رادیو تلویزیون را به تصرف خود درآورد»؛ شاه بعد از چند ساعت تردید و دودلی با سفرای انگلیس و آمریکا به تبادل نظر پرداخت و تصمیم گرفت که تسلیم نظر فرماندهان ارتش شود.
به دنبال تظاهرات مفصل و همه جانبه 16 شهریور در تهران و شهرستان ها، هیأت دولت تصویب نامهای صادر و به موجب آن مقرر شد از بامداد روز 17 شهریور، در تهران و یازده شهر قم، تبریز، مشهد، اصفهان، شیراز، آبادان، اهواز، کرج، قزوین، کازرون و جهرم حکومت نظامی به مدت شش ماه برقرار شود.
عدهای از مردم در راهپیمایی بزرگ 16 شهریور فریاد میزدند: «فردا صبح در میدان ژاله.» سپهبد مقدم برای جلوگیری از تکرار راهپیمایی از شاه درخواست برقراری حکومت نظامی کرد و سرانجام با موافقت شاه، تصویب شورای امنیت و هیات دولت، حکومت نظامی به تصویب رسید و با فرمان شاه، ارتشبد اویسی فرماندار نظامی تهران شد. فرماندار نظامی تهران به سپهبد بدرهای فرمانده گارد جاویدان دستور داد تا واحدهایی از گارد را به فرمانداری نظامی منتقل کند. بدرهای فرمان اعزام واحدهایی را به سرلشکر امینی افشار فرمانده لشکر 1 گارد جاویدان صادر کرد و یگانهایی از لشکر در میدان و خیابان ژاله (شهدا) مستقر شدند.
ارتشبد اویسی با صدور اولین اطلاعیه فرمانداری نظامی اعلام کرد که به منظور ایجاد رفاه مردم و نحوه نظم از ساعت 6 صبح روز 17 شهریور ماه مقررات حکومت نظامی را به مدت شش ماه به اجرا میگذارد. مردم در صبح زود بیخبر از حکومت نظامی در دستههای بزرگی از خیابانهای فرحآباد، شهباز و میدان خراسان به طرف میدان ژاله حرکت کردند. در نزدیکی میدان و خود میدان کامیونهای مملو از نظامیان ایستاده بودند، ولی مردم بیاعتنا به راه خود ادامه میدادند.
* روز 17 شهریور 1357 در تهران چه گذشت؟
ساعت نزدیک 7:30 صبح بود که جمعیت در میدان ژاله و خیابانهای منتهی به آن مستقر شدند. یکی از فرماندهان نظامی با بلندگو به مردم اخطار کرد که حکومت نظامی است، چرا تجمع کردهاید؟ یکی از روحانیون مردم را دعوت به نشستن کرد.
جمعیت روی زمین نشست، ولی ظواهر امر نشان میداد که نیروهای فرمانداری نظامی قصد متفرق کردن مردم را ندارند. راه عبور را از چهار طرف بر روی مردم بستند. ناگهان صدای رگبار از خیابانهای منتهی به میدان بلند و همین که جمعیت از چهار طرف به سوی میدان هجوم آوردند، نیروهای مستقر در میدان نیز از چند سو مردم را به رگبار مسلسل بستند.
در مدت چند ثانیه صدها نفر در خاک و خون غلطیدند. مردم بیمهابا مجروحین و شهدا را بر روی دست به سوی بیمارستانها حمل میکردند. اتاقها، راهروها و حیات بیمارستانها مملو از مجروح و جنازه بود. مردم اطراف بیمارستانها خانههای خود را برای پذیرش مجروحین مهیا میکردند. هر کس هر چه از لوازم پزشکی، پنبه، پانسمان و ملافه داشت به بیمارستان میآورد.
نفرت مردم به اوج خود رسیده بود. خبر قتلعام مردم در میدان ژاله در تهران پیچید و سرتاسر تهران به جنب و جوش درآمد. مردم بیاعتنا به حکومت نظامی به خیابانها ریختند و با مأمورین فرمانداری نظامی درگیر شدند. به هر چه از مظاهر دولتی میرسیدند حمله میکردند.
طبق گزارش ساواک، تظاهرات از میدان ژاله به خیابانهای دیگری از قسمت شرق تهران کشیده شد، سپس تظاهرات به جنوب تهران، خیابانهای مولوی، میدان خراسان، میدان شوش و میدان راهآهن سرایت کرد و در مدت کوتاهی خیابانهای فردوسی، منوچهری، خیابان سعدی شمالی، خیابان نظامآباد، خیابان فرحآباد، منطقه نارمک، میدان سپه، خیابان لالهزار، به صحنه درگیری تبدیل شد. تظاهرات و درگیری تا پاسی از شب ادامه داشت.
روزنامهها در فردای آن روز بدون پرداختن به چگونگی درگیری اعلام کردند: «100 آتشسوزی در تهران روی داد، شعب چند بانک، یک فروشگاه بزرگ، یک فروشگاه شهر و روستا در آتش سوخت.» فرماندار نظامی در اطلاعیه شماره 4 خود ضمن متهم کردن مردم به اینکه «با پول و نقشه خارجی» اقدام به تظاهرات کردهاند، اعلام کرد «در واقعه 17 شهریور 58 نفر کشته و 205 نفر مجروح شدهاند.» دو روز بعد دادگستری اعلام کرد تعداد کشتهشدگان به 95 نفر رسید. گرچه تعداد شهدای آن روز رسماً اعلام نشد، ولی آگاهان آمار وحشتناکی را از شهدای 17 شهریور ارائه کردهاند.
میشل فوکو فیلسوف فرانسوی که برای پوشش دادن رویدادهای انقلاب در یک روزنامه ایتالیایی به محل حوادث رفته بود مدعی شد که ۴۰۰۰ تن در این روز هدف گلوله قرار گرفتهاند. پارسونز سفیر انگلیس نیز تعداد شهدا را «صدها نفر» ذکر کرده است. سولیوان سفیر آمریکا گزارش میکند که در میدان ژاله «بیش از 200 نفر از تظاهرکنندگان کشته شده بودند.» جان استمپل یکی از اعضای سفارت آمریکا در ایران از قول منابع پزشکی تعداد شهدا را «بین 200 تا 400 نفر» برآورد کرده است.
شاپور بختیار ادعا میکند که «میتوانم به یقین بگویم تعداد کشتهشدگان حداکثر از 700 یا 800 نفر متجاوز نبوده است.» مردم نیز در این میان مدعی بودند چند هزار نفر کشته شدهاند. البته حتی اگر ادعای مردم را نپذیریم، کشتن دهها نفر انسان آمار وحشتناکی است. موضوع مهم در واقعه 17 شهریور، تمرد سربازان از دستورات فرماندهان نظامی بود. در همان لحظه اول در میدان ژاله یک سرباز فرمانده خود را هدف قرار داد و سپس خود را به قتل رساند.
طبق گزارش ساواک «سه نفر از سربازان وظیفه لشکر گارد در حین اجرای مأموریت کنترل اغتشاشات، ضمن سرقت سه قبضه تفنگ ژـ3 با 300 تیر فشنگ متواری شدهاند.» اسامی این سه نفر عبارت بود از «قاسم دهقان»، «علی غفوری« و «محمد محمدی» فردای آن روز محل اختفای این سه سرباز کشف و به محاصره نیروهای نظامی درآمد که هر سه نفر مورد اصابت گلوله قرار گرفتند که محمد محمدی در دم به شهادت رسید. از مجموعه اسناد به دست میآید که در این روز هفت سرباز خودزنی کردند.
بی تردید، قیام 17شهریور را می توان به عنوان یکی از نقاط عطف مبارزات ملت مسلمان ایران علیه رژیم پهلوی دانست. ابعاد عظیم کشتار و سرکوب مردم بیگناه در این روز باعث شد تا انقلابیون و رهبران آن ها در حرکت خود مصممتر شوند و در این بین رهبری مدبرانه امام خمینی(ره) نقشی بهسزا داشت.
حمایت های سران به اصطلاح دموکرات آمریکا از رژیم پهلوی در سرکوب مبارزین نیز باعث شد تا ادعاهای حقوق بشری و دموکراتیک آنها در بین مردم رنگ ببازد و ماهیت اصلی آنان برای مردم ایران نمایانتر گردد.
در مجموع باید گفت قیام خونین 17 شهریور در تاریخ انقلاب اسلامی ایران به عنوان عاملی موثر در تشدید مبارزات مردمی و تسریع در سقوط رژیم پهلوی به شمار می رود.
انتهای پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: 17 شهریور انقلاب اسلامی ایران رژیم شاهنشاهی طاغوت رژیم پهلوی خیابان ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۹۶۰۵۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
لیگ کشتی از شهریور آغاز می شود/ میزبانی اهواز از جام تختی خوب بود
رییس سازمان لیگ فدراسیون کشتی ابراز امیدواری کرد کشتی ایران در المپیک بیش از یک مدال طلا کسب کند.
به گزارش ایسنا، حمید یاری درباره برگزاری مسابقات کشتی فرنگی جام تختی در اهواز، گفت: باتوجه به شرایط تیمهای ملی و چرخه انتخابی از دل مسابقات و همین طور رقابتهای بینالمللی که داشتیم، امیدواریم سرمربیان ملی بتوانند خروجی لازم را دریافت کنند. میزبانی جام تختی بسیار خوب بود و جا دارد از عوامل برگزاری تشکر کنم. با وجود گرمای شهر اهواز، در سالن از نظر سرمایشی شرایط خوب بود.
رییس سازمان لیگ فدراسیون کشتی، درباره برگزاری مسابقات لیگ، خاطرنشان کرد: لیگ برتر از اوایل شهریور بعد از المپیک استارت میخورد. در نظر داریم لیگ را بیش از ۹۰ روز ادامه دهیم و بتوانیم مسابقات را خوب و منظم برگزار کنیم.
یاری در پاسخ به این سوال که چرا کشورهای بیشتری در جام تختی شرکت نکردند، عنوان کرد: قبول دارم از نظر زمان بندی مسابقات بینالمللی و اعلام آن در دو سال گذشته مشکلاتی داشتیم اما باید از نظر زمان بندی شرایط لازم را داشته باشیم. ما تاریخهایی را انتخاب میکنیم که به درد خودمان بخورد و کادر فنی بتوانند تیمهای خود را انتخاب کنند.
رئیس سازمان لیگ کشتی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه نتایج تیمهای ملی را برای المپیک چطور پیشبینی میکنید، تصریح کرد: ما همیشه در بازیهای المپیک دستخوش تغییر بودهایم. پدیدههایی داشتیم که نتایج خوبی رقم زدند و برخی دیگر انتظارات را برآورده نکردند. امیدوارم با شرایطی که هست فارغ از یک سهمیه کسب نشده در کشتی آزاد، نتایج قابل توجهی در المپیک داشته باشیم. گذشته المپیک نشان داده غیر از لندن، همیشه تک طلایی بودیم اما امیدوارم امسال از این حالت خارج شویم و مدالهای طلای بیشتری بگیریم.
وی همچنین درباره انتخاب امین میرزازاده به عنوان بهترین ورزشکار، گفت: او کشتیگیر شاخص سنگینوزن ماست و جزو نفرات طراز اول وزن خود است. او در مسابقات آسیایی و چند رویداد دیگر به عنوان مرد سال ورزش ایران انتخاب شد و مردم هم این اعتماد را کردند. امیدوارم او با حمایتی که گرفته دل مردم را با طلای المپیک شاد کند.
یاری در پایان گفت: عملکرد فدراسیون در حوزه فنی، زیرساختی و ... مشخص است. ما شاهد تلاشهای ریاست فدراسیون بودیم و این موضوع از دید علاقمندان به کشتی پنهان نمانده است. مردم هم ورزش را میفهمند و کشتی را میشناسند. آنها فردی نگاه نکردند و به خانواده کشتی تبریک میگویم.
انتهای پیام